Triển lãm Thực tếo Chu Sơn:Hành trình khám phávăn hóa vàcông nghệxuyên không gian vàthời gian

Trong bối cảnh công nghệ số đang làm thay đổi cách con người trải nghiệm và tương tác với thế giới, Triển lãm Thực tế Ảo Chu Sơn (Zhoushan Virtual Reality Pavilion) tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, đã trở thành điểm đến tiên phong kết nối di sản văn hóa hàng hải độc đáo với những thành tựu đỉnh cao của kỹ thuật số. Không chỉ là một không gian triển lãm thông thường, nơi đây được ví như "cửa ngõ" đưa du khách bước vào hành trình đa giác quan, nơi quá khứ, hiện tại và tương lai của vùng đất Chu Sơn hòa quyện dưới lớp áo công nghệ thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI).

Chu Sơn - Vùng đất linh thiêng giữa biển khơi

Nằm ở cửa ngõ phía đông của Trường Giang, quần đảo Chu Sơn với hơn 1.300 hòn đảo lớn nhỏ từ lâu đã là trung tâm văn hóa hàng hải của Trung Quốc. Từ những ngôi làng chài hàng trăm năm tuổi đến di tích Phật giáo linh thiêng núi Phổ Đà, mỗi tầng địa chất nơi đây đều ẩn chứa câu chuyện về sự đối đầu và hòa hợp giữa con người với biển cả. Thế nhưng, việc bảo tồn và phổ biến các giá trị này luôn đối mặt với thách thức về khoảng cách địa lý và hạn chế trong phương thức truyền tải truyền thống.

Công nghệ VR/AR - Cây cầu nối di sản với thế hệ trẻ

Triển lãm Thực tế Ảo Chu Sơn ra đời năm 2022 như một giải pháp đột phá. Sử dụng hệ thống VR độ phân giải 8K kết hợp cảm biến chuyển động toàn thân, du khách có thể:

• Đứng trên thuyền gỗ truyền thống trải nghiệm hành trình của ngư dân thế kỷ 19 giữa sóng gió Hoàng Hải, cảm nhận từng cơn gió mặn mòi qua hệ thống rung đa chiều.
• Bước vào phiên bản số hóa của chùa Phổ Đà, nơi những bức tượng Phật nghìn năm được tái tạo chi tiết đến từng lớp sơn patina, kèm theo thuyết minh đa ngôn ngữ bằng giọng nói AI mô phỏng các nhà sư lịch sử.
• Tham gia lễ hội đua thuyền rồng ảo với avatar tùy chỉnh, cạnh tranh cùng người chơi toàn cầu qua nền tảng cloud gaming.

Đặc biệt, triển lãm áp dụng công nghệ Digital Twin để xây dựng bản sao số toàn bộ quần đảo, cho phép nghiên cứu các kịch bản biến đổi khí hậu dựa trên dữ liệu vệ tinh thời gian thực.

Tương tác đa chiều - Nơi nghệ thuật gặp gỡ khoa học

Không dừng lại ở trải nghiệm thụ động, triển lãm thiết kế các phòng lab sáng tạo nơi khách tham quan có thể:

1. Dùng công cụ 3D sculpting VR để thiết kế mô hình thuyền buồm cổ, sau đó in 3D ngay tại chỗ làm quà lưu niệm.
2. Tham gia lớp học ảo về kỹ thuật đóng thuyền truyền thống dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân số (digital twin của các bậc thầy đã qua đời).
3. Điều khiển drone ảo khám phá các rạn san hô ngầm mà không ảnh hưởng hệ sinh thái thực.

Bằng việc tích hợp cảm biến sinh trắc học, hệ thống còn điều chỉnh nội dung hiển thị theo nhịp tim và phản ứng đồng tử, tạo ra lộ trình cá nhân hóa cho từng khách tham quan.

Tác động kinh tế - văn hóa - giáo dục

Sau 2 năm vận hành, triển lãm đã thu hút hơn 300.000 lượt khách, trong đó 40% là học sinh các cấp. Dự án này đã:

• Tạo việc làm cho 120 chuyên gia công nghệ địa phương và 50 nghệ nhân tham gia số hóa di sản.
• Giúp tăng 25% lượng khách du lịch đến các di tích thực tế nhờ hiệu ứng lan tỏa từ trải nghiệm ảo.
• Hợp tác với 15 trường đại học quốc tế phát triển giáo trình VR về bảo tồn văn hóa hàng hải.

Tương lai của bảo tàng số

Trong giai đoạn 2024-2026, triển lãm dự kiến:

• Ứng dụng công nghệ metaverse để xây dựng phiên bản trực tuyến 24/7, cho phép truy cập toàn cầu qua kính AR.
• Phát triển trí tuệ nhân tạo generative AI có khả năng sáng tác truyện dân gian dựa trên kho dữ liệu văn hóa địa phương.
• Kết nối với hệ thống cảm biến IoT tại các di tích thực để cập nhật trạng thái bảo tồn theo thời gian thực.

Kết luận

Triển lãm Thực tế Ảo Chu Sơn không chỉ là minh chứng cho sức mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa, mà còn đặt ra tiêu chuẩn mới cho việc cân bằng giữa bảo tồn và đổi mới. Khi những kỹ thuật như neural rendering và spatial computing tiếp tục phát triển, ranh giới giữa "thực" và "ảo" sẽ ngày càng mong manh, mở ra chương mới cho di sản nhân loại trong kỷ nguyên số. Đây chính là cách Chu Sơn - từ một quần đảo lịch sử - đang vươn mình trở thành "phòng thí nghiệm sống" cho tương lai của bảo tàng học toàn cầu.