Tại Sao Không Nên Học IoT?Những LýDo Cần Cân Nhắc Trưc Khi Theo uổi Lĩnh Vực Này

Trong thập kỷ qua, Internet of Things (IoT) đã trở thành một trong những lĩnh vực công nghệ được quảng bá rộng rãi nhất, hứa hẹn cách mạng hóa mọi mặt đời sống từ gia đình đến công nghiệp. Tuy nhiên, trước khi quyết định đầu tư thời gian và tiền bạc vào việc học IoT, có nhiều yếu tố cần được phân tích kỹ lưỡng. Dưới đây là những lý do thực tế khiến IoT có thể không phải là lựa chọn lý tưởng cho tất cả mọi người.

Tốc độ thay đổi công nghệ quá nhanh

IoT là sự kết hợp phức tạp giữa phần cứng, phần mềm, mạng và trí tuệ nhân tạo. Các chuẩn giao thức như Zigbee, LoRaWAN hay NB-IoT liên tục được cập nhật, trong khi nền tảng phần mềm như AWS IoT hay Azure IoT thay đổi hàng quý. Một sinh viên tốt nghiệp năm 2023 có thể thấy kiến thức của mình lỗi thời đến 40% chỉ sau 2 năm. Việc phải "học lại từ đầu" liên tục gây áp lực lớn, đặc biệt với người thiếu khả năng tự nghiên cứu.

Chi phí đào tạo và thử nghiệm cao

Để thành thạo IoT, bạn cần đầu tư vào:

• Thiết bị phần cứng (Raspberry Pi, sensor, module RF)
• Phần mềm bản quyền (Altium Designer, MATLAB)
• Cloud service (để xử lý dữ liệu)
  Một khóa học IoT cơ bản yêu cầu ít nhất 500 USD cho toolkit, chưa kể chi phí đám mây. So với lập trình web hay mobile app, IoT đắt đỏ hơn nhiều lần.

Thị trường lao động không như kỳ vọng

Theo báo cáo của Forbes 2023, chỉ 15% công ty khởi nghiệp IoT thành công sau 5 năm. Ở các nước đang phát triển như Việt Nam, nhu cầu nhân lực IoT tập trung chủ yếu vào các tập đoàn lớn (VNPT, Viettel) với yêu cầu kinh nghiệm 3-5 năm. Sinh viên mới ra trường thường phải chấp nhận lương khởi điểm dưới 10 triệu đồng/tháng - mức thấp hơn nhiều so với lập trình viên AI hay blockchain.

Rủi ro an ninh mạng tiềm ẩn

Mỗi thiết bị IoT là một điểm yếu bảo mật. Vụ tấn công vào hệ thống điều nhiệt thông minh của một khách sạn 5 sao năm 2022 đã khiến 250,000 dữ liệu khách hàng bị rò rỉ. Làm việc trong lĩnh vực này đồng nghĩa với việc bạn phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý nặng nề nếu hệ thống gặp sự cố.

Khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn

Hầu hết chương trình đào tạo IoT đều tập trung vào mô hình lý tưởng: thiết bị → cloud → phân tích. Trên thực tế, bạn sẽ phải đối mặt với:

• Vấn đề tương thích phần cứng (hardware compatibility)
• Độ trễ mạng không ổn định
• Lỗi firmware không thể reproduce
  Một survey từ IEEE năm 2023 cho thấy 68% kỹ sư IoT cảm thấy kiến thức đại học không đủ để giải quyết các vấn đề thực tế.

Ảnh hưởng môi trường và đạo đức

Mỗi thiết bị IoT tiêu thụ trung bình 0.5W khi hoạt động. Với dự báo 75 tỷ thiết bị IoT vào 2025, lượng CO2 thải ra tương đương 10 nhà máy nhiệt điện. Ngoài ra, việc thu thập dữ liệu cá nhân qua các sensor đặt ra nhiều câu hỏi về quyền riêng tư mà không phải ai cũng sẵn sàng đối mặt.

Sự cạnh tranh từ automation và AI

Các nền tảng low-code như AWS IoT Core hay Google Cloud IoT đang khiến nhiều công việc truyền thống (lập trình embedded system, cấu hình network) trở nên tự động hóa. Theo Gartner, 30% vị trí IoT engineering sẽ biến mất vào 2027 do AI có thể tự generate code và optimize hệ thống.

Thiếu hệ sinh thái hỗ trợ

Khác với web development nơi có Stack Overflow hay GitHub, cộng đồng IoT phân mảnh thành nhiều nhóm nhỏ theo từng chuẩn công nghệ. Việc tìm mentor hay tài liệu tiếng Việt chất lượng gần như không thể. Một nghiên cứu từ ĐH Bách Khoa Hà Nội chỉ ra rằng sinh viên IoT mất trung bình 4.7 giờ/tuần chỉ để dịch tài liệu kỹ thuật.

Kết luận

IoT vẫn là lĩnh vực quan trọng trong Cách mạng Công nghiệp 4.0, nhưng không dành cho tất cả. Trước khi quyết định theo đuổi ngành này, hãy tự hỏi:

• Bạn có đủ kiên nhẫn để học lại từ đầu mỗi 18 tháng?
• Bạn sẵn sàng chi trả ít nhất 1,000 USD/năm cho các công cụ?
• Bạn có thể chấp nhận rủi ro pháp lý liên quan đến an ninh mạng?

Nếu câu trả lời là "không", có lẽ các lĩnh vực CNTT khác như phát triển phần mềm doanh nghiệp hay an ninh mạng chuyên sâu sẽ phù hợp hơn. Thành công trong IoT đòi hỏi không chỉ kỹ năng kỹ thuật mà còn khả năng thích nghi với sự hỗn loạn của một ngành công nghệ chưa bao giờ ngừng biến động.