Tại Sao Không Nên Học IoT?Những LýDo Cần Cân Nhắc Trưc Khi Theo uổi Lĩnh Vực Này

Trong những năm gần đây, Internet of Things (IoT) trở thành một trong những từ khóa "hot" nhất trong lĩnh vực công nghệ. Từ các chương trình đào tạo đại học đến những khóa học ngắn hạn, IoT được quảng cáo như một lựa chọn "vàng" cho tương lai. Tuy nhiên, trước khi quyết định đổ thời gian và tiền bạc vào lĩnh vực này, bạn cần hiểu rõ những thách thức và hạn chế mà nó mang lại. Dưới đây là những lý do tại sao việc học IoT có thể không phải là lựa chọn tốt cho tất cả mọi người.

Thị trường việc làm chưa thực sự chín muồi

Mặc dù IoT được dự đoán sẽ phát triển mạnh, nhưng thực tế tại nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam, thị trường việc làm cho lĩnh vực này vẫn còn rất hẹp. Phần lớn doanh nghiệp tập trung vào ứng dụng IoT cho các dự án lớn (như nông nghiệp thông minh hoặc quản lý đô thị), nhưng số lượng công ty này còn ít và yêu cầu kinh nghiệm cao. Sinh viên mới ra trường thường gặp khó khăn trong việc tìm vị trí phù hợp, dẫn đến tình trạng "học một đằng, làm một nẻo".

Hơn nữa, IoT là lĩnh vực đa ngành, đòi hỏi kiến thức tổng hợp về phần cứng, phần mềm, mạng và phân tích dữ liệu. Nếu chỉ tập trung vào một mảng, bạn dễ bị đào thải bởi những ứng viên có kỹ năng toàn diện hơn.

Chi phí học tập và thực hành cao

Khác với lập trình thuần túy, IoT yêu cầu đầu tư vào phần cứng như vi mạch (Arduino, Raspberry Pi), cảm biến, thiết bị kết nối… Những công cụ này không hề rẻ, đặc biệt khi bạn muốn thử nghiệm các dự án phức tạp. Ở Việt Nam, việc tiếp cận linh kiện chất lượng còn hạn chế, giá thành lại cao hơn so với thị trường quốc tế do thuế nhập khẩu.

Ngoài ra, để thành thạo IoT, bạn phải học cùng lúc nhiều ngôn ngữ lập trình (C++, Python), giao thức mạng (MQTT, HTTP), và cả điện tử cơ bản. Điều này khiến thời gian học tập kéo dài, trong khi hiệu quả ứng dụng thực tế lại phụ thuộc vào khả năng tích hợp giữa các lĩnh vực.

Rủi ro về bảo mật và tính ổn định

IoT nổi tiếng với những lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng. Theo báo cáo của Symantec (2022), 75% thiết bị IoT dễ bị tấn công mạng do thiếu cập nhật firmware hoặc mã hóa yếu. Nếu theo đuổi lĩnh vực này, bạn sẽ phải đối mặt với áp lực liên tục cải thiện tính an toàn của hệ thống, đặc biệt khi làm việc với dữ liệu nhạy cảm như y tế hoặc tài chính.

Bên cạnh đó, IoT phụ thuộc nhiều vào hạ tầng mạng. Ở những khu vực Internet không ổn định, hiệu suất của hệ thống IoT sẽ giảm mạnh. Điều này hạn chế khả năng triển khai rộng rãi, đặc biệt tại các vùng nông thôn hoặc quốc gia có hạ tầng kỹ thuật số yếu.

Cạnh tranh khốc liệt từ tự động hóa và AI

Nhiều chức năng của IoT đang dần được thay thế bằng AI và robot. Ví dụ, thay vì lắp đặt cảm biến để giám sát nhiệt độ, các doanh nghiệp có thể sử dụng drone tích hợp AI để phân tích môi trường nhanh hơn. Xu hướng này khiến vai trò của IoT bị thu hẹp, đặc biệt trong các ngành sản xuất và logistics.

Hơn nữa, các nền tảng IoT đám mây (như AWS IoT hay Google Cloud IoT) ngày càng tự động hóa quy trình phát triển. Điều này giảm nhu cầu tuyển dụng kỹ sư IoT "cơ bản", thay vào đó tập trung vào chuyên gia AI hoặc quản lý hệ thống.

Thiếu tiêu chuẩn hóa và sự phân mảnh công nghệ

IoT không có một tiêu chuẩn chung nào. Mỗi nhà sản xuất lại sử dụng giao thức riêng, dẫn đến tình trạng thiết bị từ hãng A không tương thích với hãng B. Điều này buộc kỹ sư IoT phải học nhiều nền tảng cùng lúc, gây lãng phí thời gian và dễ nản chí.

Ví dụ, nếu bạn học cách lập trình cho thiết bị dùng Zigbee, bạn sẽ không thể áp dụng kiến thức đó cho hệ thống dùng LoRaWAN. Sự phân mảnh này cũng khiến việc bảo trì hệ thống IoT trở nên phức tạp và tốn kém.

Áp lực cập nhật công nghệ liên tục

Tốc độ đổi mới của IoT thuộc hàng nhanh nhất trong ngành công nghệ. Những gì bạn học hôm nay có thể trở nên lỗi thời chỉ sau 1-2 năm. Ví dụ, giao thức Bluetooth Low Energy (BLE) từng là tiêu chuẩn vào năm 2018, nhưng đến 2023 đã bị thay thế bởi Matter Protocol. Điều này đòi hỏi bạn phải liên tục học hỏi, nhưng không phải ai cũng có đủ nguồn lực hoặc thời gian để theo kịp.

Kết luận

IoT không phải là lĩnh vực "xấu", nhưng nó chỉ phù hợp với một nhóm người nhất định: những người đam mê nghiên cứu đa ngành, sẵn sàng đầu tư dài hạn và chấp nhận rủi ro. Nếu bạn muốn một nghề nghiệp ổn định với lộ trình rõ ràng, hãy cân nhắc các lựa chọn khác như phát triển phần mềm, khoa học dữ liệu hoặc an ninh mạng.

Trước khi quyết định, hãy tham khảo thị trường lao động tại khu vực của bạn, trò chuyện với các chuyên gia trong ngành và thử nghiệm một dự án IoT nhỏ để đánh giá khả năng thích ứng. Đừng để những lời hứa hẹn về "công nghệ tương lai" che mắt bạn khỏi thực tế khắc nghiệt của lĩnh vực này.