Sựkiện Nhân dân tệsốchính thức ra mắt vào tháng 3/2025:Bưc ngoặt trong kỷnguyên tiền tệsốcủa Trung Quốc

Vào tháng 3 năm 2025, thế giới chứng kiến một cột mốc lịch sử khi Trung Quốc chính thức triển khai đồng Nhân dân tệ số (Digital Currency Electronic Payment - DCEP) trên toàn quốc. Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự chuyển đổi sâu sắc trong hệ thống tài chính của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mà còn mở ra những tác động đa chiều đến thị trường toàn cầu, đặc biệt là các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam.

Bối cảnh và ý nghĩa của Nhân dân tệ số

Nhân dân tệ số là phiên bản tiền tệ kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) phát hành, được phát triển từ năm 2014. Khác với tiền mã hóa như Bitcoin, DCEP mang tính pháp định, đảm bảo an toàn và ổn định nhờ sự kiểm soát trực tiếp từ chính phủ. Mục tiêu của Trung Quốc là tăng cường hiệu quả thanh toán, giảm chi phí giao dịch, và đối phó với sự cạnh tranh từ các nền tảng thanh toán tư nhân như Alipay hay WeChat Pay.

Việc triển khai DCEP vào tháng 3/2025 là kết quả của hơn một thập kỷ nghiên cứu và thử nghiệm. Từ năm 2020, Trung Quốc đã thí điểm tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Thâm Quyến, thu hút hàng triệu người dùng. Đến năm 2025, hệ thống này được tối ưu hóa để phủ sóng cả vùng nông thôn và tích hợp với các dịch vụ công.

Tác động đến nền kinh tế Trung Quốc

1. Thúc đẩy thanh toán không tiền mặt: DCEP giúp giảm phụ thuộc vào tiền mặt, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Theo ước tính, chi phí in ấn và vận chuyển tiền mặt tại Trung Quốc chiếm 0,5% GDP hàng năm – con số này sẽ giảm mạnh.
2. Kiểm soát dòng tiền hiệu quả: Chính phủ có thể theo dõi giao dịch theo thời gian thực, ngăn chặn rửa tiền và trốn thuế. Điều này cũng hỗ trợ việc triển khai các chính sách tài khóa chính xác hơn.
3. Quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ: DCEP là "vũ khí" để Trung Quốc thách thức vị thế của USD trong thương mại quốc tế. Các giao dịch xuyên biên giới sẽ được xử lý nhanh hơn, giảm thiểu rủi ro tỷ giá.

Ảnh hưởng đến Việt Nam và khu vực

Là đối tác thương mại lớn của Trung Quốc (kim ngạch đạt 230 tỷ USD năm 2023), Việt Nam chịu tác động trực tiếp từ sự kiện này:

1. Thương mại song phương: Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu có thể sử dụng DCEP để thanh toán, tránh phụ thuộc vào USD. Tuy nhiên, việc chuyển đổi tỷ giá và rào cản pháp lý cần được giải quyết.
2. Áp lực cải cách tài chính: Việt Nam buộc phải đẩy nhanh tiến trình số hóa đồng tiền, như dự án "Đồng tiền số Ngân hàng Nhà nước" đang thử nghiệm từ 2024.
3. An ninh kinh tế: DCEP có thể trở thành công cụ giám sát tài chính đối với các giao dịch xuyên biên giới, đòi hỏi Việt Nam xây dựng cơ chế bảo mật dữ liệu riêng.

Thách thức và cơ hội

Dù hứa hẹn nhiều lợi ích, DCEP vấp phải lo ngại về quyền riêng tư. Hệ thống theo dõi giao dịch có thể bị lạm dụng để kiểm soát xã hội. Ngoài ra, việc phụ thuộc vào DCEP khiến các nước đối mặt rủi ro nếu xảy ra xung đột chính trị với Trung Quốc.

Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các quốc gia như Việt Nam học hỏi công nghệ blockchain và phát triển hạ tầng số. Ví dụ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có thể hợp tác với PBOC để nghiên cứu mô hình ví điện tử liên thông.

Dự báo tương lai

Sau 2025, DCEP dự kiến mở rộng sang các thị trường tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường. Trung Quốc cũng đang đàm phán với IMF để công nhận DCEP là tiền tệ dự trữ quốc tế. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần chủ động điều chỉnh chính sách tiền tệ, đồng thời tăng cường hợp tác khu vực nhằm cân bằng ảnh hưởng từ đồng tiền số này.

Kết luận, sự ra đời của Nhân dân tệ số không chỉ là câu chuyện nội địa Trung Quốc, mà còn là chất xúc tác cho cuộc cách mạng tiền tệ toàn cầu. Đối với Việt Nam, đây vừa là thách thức, vừa là động lực để hiện đại hóa hệ thống tài chính, hướng tới một nền kinh tế số bền vững.