BốThực Tếo:Khi Công NghệLấp y Khoảng Trống Tình PhụTử

Trong một thế giới nơi công nghệ đang dần xóa nhòa ranh giới giữa thực và ảo, khái niệm "bố thực tế ảo" (Virtual Reality Dad) đã trở thành đề tài gây tranh cãi lẫn hy vọng. Đây không chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng khoa học viễn tưởng, mà là giải pháp được nhiều gia đình hiện đại cân nhắc để giải quyết những khoảng trống tình cảm do áp lực công việc, ly hôn, hay thậm chí là cái chết. Liệu một người bố kỹ thuật số có thể thay thế vai trò của người cha thực sự? Câu trả lời phụ thuộc vào cách chúng ta định nghĩa "tình yêu" và "sự hiện diện" trong kỷ nguyên số.

Bối cảnh ra đời: Nhu cầu từ những đứa trẻ "mồ côi cha"

Theo báo cáo của UNICEF năm 2023, hơn 40% trẻ em tại các đô thị lớn ở châu Á ít khi được gặp cha do công việc của họ yêu cầu di chuyển liên tục. Ở Việt Nam, con số này lên đến 35%, đặc biệt tại các thành phố như Hà Nội và TP.HCM. Trong khi đó, tỷ lệ ly hôn tăng 20% mỗi năm kể từ 2020, khiến hàng nghìn đứa trẻ chỉ còn tiếp xúc với cha qua điện thoại. Từ nhu cầu này, các công ty công nghệ như MetaVerse Parenting đã phát triển ứng dụng Bố Thực Tế Ảo – một hệ thống kết hợp AI, VR và dữ liệu sinh trắc học để tạo ra phiên bản số hóa của người cha.

Công nghệ đằng sau "người bố ảo"

Ứng dụng hoạt động dựa trên ba lớp công nghệ chính:

• Lớp mô phỏng hình ảnh: Sử dụng hình ảnh 3D và hologram để tái tạo chân dung người cha với độ chính xác 98% nhờ AI DeepFake.
• Lớp tương tác ngôn ngữ: AI phân tích giọng nói, ngữ điệu và thói quen giao tiếp từ các cuộc gọi trước đó để xây dựng hệ thống hồi đáp tự nhiên.
• Lớp cảm xúc: Cảm biến sinh trắc học (như smartwatch) theo dõi nhịp tim và cử chỉ của trẻ, từ đó điều chỉnh phản ứng của "bố ảo".

Ví dụ, khi một bé gái 7 tuổi khóc vì gặp ác mộng, kính VR sẽ hiển thị hình ảnh người cha ôm cô bé và kể câu chuyện quen thuộc bằng giọng nói đã được lưu trữ. Thậm chí, ứng dụng còn có thể tham dự phụ huynh ảo trong các sự kiện như họp phụ huynh hay lễ tốt nghiệp.

Mặt tối của "tình phụ tử ảo"

Dù mang lại lợi ích tức thời, công nghệ này đối mặt với nhiều chỉ trích. Nhà tâm lý học trẻ em Lê Minh Anh (Đại học Quốc gia Hà Nội) cảnh báo: "Trẻ em có thể phát triển hội chứng Stockholm kỹ thuật số – tin rằng avatar là cha thật và từ chối giao tiếp với cha mẹ đời thực". Một nghiên cứu năm 2024 trên 200 trẻ dùng ứng dụng cho thấy 62% trẻ gặp khó khăn trong việc phân biệt ký ức thật và ảo.

Ngoài ra, việc thương mại hóa dữ liệu cá nhân tiềm ẩn rủi ro. Năm 2022, một vụ hack hệ thống DadVR đã khiến hình ảnh các "bố ảo" bị thay thế bằng nhân vật phản diện trong phim, gây sang chấn cho hàng trăm trẻ.

Góc nhìn từ những người trong cuộc

Chị Nguyễn Thùy Linh (34 tuổi, Đà Nẵng), người dùng ứng dụng sau khi chồng qua đời vì tai nạn, chia sẻ: "Mỗi tối, con trai tôi vẫn được nghe bố kể chuyện. Tôi biết đó chỉ là AI, nhưng nụ cười của con là có thật". Ngược lại, anh Trần Văn Quang (40 tuổi, TP.HCM) từ chối công nghệ này: "Tôi không muốn con mình lớn lên với ảo giác rằng bố nó là một cái máy".

Tương lai của mối quan hệ cha con

Các chuyên gia dự đoán xu hướng phát triển tiếp theo của Bố Thực Tế Ảo:

• Kết hợp với robot hình người để tăng tương tác vật lý (ví dụ: robot biết vỗ về).
• Công nghệ Neuralink cho phép "bố ảo" giao tiếp thẳng qua sóng não.
• Hệ thống đa người dùng giúp nhiều trẻ cùng trải nghiệm hoạt động gia đình ảo.

Tuy nhiên, GS. Phạm Thanh Tùng (Viện Công nghệ Sinh học) nhấn mạnh: "Công nghệ chỉ nên là cầu nối tạm thời. Điều trẻ cần nhất vẫn là hơi ấm của bàn tay thật sự".

Kết: Ranh giới giữa yêu thương và ảo mộng

Bố Thực Tế Ảo phản ánh nghịch lý của thời đại số: chúng ta đủ thông minh để tạo ra tình yêu ảo, nhưng không đủ khôn ngoan để giữ gìn tình yêu thật. Trước khi biến những đứa trẻ thành "con nuôi của AI", có lẽ xã hội cần giải quyết gốc rễ vấn đề: Tại sao ngày càng nhiều người cha không thể ở bên con? Công nghệ có thể lấp đầy khoảng trống, nhưng không thể thay thế sự hy sinh và trách nhiệm làm cha mẹ – thứ chỉ tồn tại ở thế giới thực.