Cửnhân IoT trưng hai ng thất nghiệp:Từthách thức n cơhội nghềnghiệp

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ, ngành IoT (Internet of Things) từng được coi là "mảnh đất vàng" cho giới trẻ. Thế nhưng, thực tế phũ phàng đang diễn ra khi hàng nghìn cử nhân tốt nghiệp từ các trường đại học hai đẳng phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp kéo dài. Câu hỏi "Học IoT xong làm gì?" trở thành nỗi ám ảnh với nhiều sinh viên mới ra trường. Bài viết này sẽ phân tích sâu về nguyên nhân và chỉ ra 7 hướng đi khả thi cho những cử nhân IoT đang loay hoay tìm lối thoát nghề nghiệp.

Thực trạng "học một đằng, làm một nẻo"
Theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2023), có đến 42% sinh viên IoT hệ hai đẳng chưa tìm được việc làm đúng chuyên môn sau 6 tháng tốt nghiệp. Nguyên nhân chính đến từ sự chênh lệch giữa đào tạo và nhu cầu thực tế. Nhiều trường hai đẳng vẫn tập trung dạy lý thuyết cơ bản về mạng máy tính và lập trình nhúng, trong khi doanh nghiệp cần kỹ sư có kinh nghiệm thực tế về hệ thống SCADA, AIoT hay xử lý dữ liệu cảm biến.

7 con đường nghề nghiệp khả thi
1. Kỹ thuật viên hệ thống thông minh
Các công ty lắp đặt hệ thống nhà thông minh, nông nghiệp công nghệ cao tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM sẵn sàng tuyển dụng kỹ thuật viên có hiểu biết cơ bản về IoT. Mức lương khởi điểm 7-9 triệu đồng/tháng, yêu cầu thành thạo lắp đặt cảm biến và cấu hình gateway.

2. Chuyên viên hỗ trợ kỹ thuật IoT
Vị trí này phù hợp với người có kỹ năng giao tiếp tốt, đòi hỏi hiểu biết về giao thức MQTT, CoAP và khả năng xử lý sự cố từ xa. Các tập đoàn như VNPT, FPT Telecom thường xuyên tuyển dụng với chế độ đào tạo tại chỗ.

3. Kỹ sư QA cho thiết bị thông minh
Công việc kiểm thử phần cứng và firmware cho các thiết bị IoT đang thiếu nhân lực trầm trọng. Yêu cầu cơ bản gồm hiểu biết về tiêu chuẩn EMC, nhiệt độ hoạt động và phương pháp kiểm tra độ bền sản phẩm.

4. Chuyên viên tích hợp hệ thống
Với kiến thức đa nền tảng, bạn có thể tham gia tích hợp các giải pháp IoT vào hệ thống ERP của doanh nghiệp. Cần bổ sung kiến thức về API và nền tảng đám mây như AWS IoT Core.

5. Kinh doanh giải pháp công nghệ
Nhiều công ty khởi nghiệp IoT sẵn sàng đào tạo nghiệp vụ sales cho ứng viên có hiểu biết kỹ thuật. Đây là lựa chọn lý tưởng cho người hướng ngoại, thu nhập trung bình từ 10-15 triệu đồng/tháng.

6. Chuyên viên bảo mật IoT
Lĩnh vực mới nổi này yêu cầu kiến thức về mã hóa dữ liệu, xác thực thiết bị và phòng chống tấn công DDoS. Các khóa học ngắn hạn về an ninh mạng sẽ giúp bạn bắt kịp yêu cầu công việc.

7. Freelancer phát triển prototype
Thị trường Upwork, Fiverr có nhu cầu lớn về thiết kế hệ thống IoT giá rẻ cho startup. Cần thành thạo Arduino, Raspberry Pi và các thư viện mã nguồn mở.

Lộ trình nâng cấp bản thân
Để cạnh tranh trong thị trường việc làm IoT, bạn cần:

• Tham gia các dự án thực tế thông qua hình thức internship tại doanh nghiệp nhỏ
• Học chứng chỉ quốc tế về AWS IoT, Microsoft Azure IoT Hub
• Phát triển portfolio cá nhân với ít nhất 3 prototype IoT hoàn chỉnh
• Thành thạo ít nhất một framework phổ biến như Node-RED hay ThingsBoard

Khởi nghiệp trong lĩnh vực IoT
Với số vốn 50-100 triệu đồng, bạn có thể:

• Phát triển giải pháp giám sát nông nghiệp thông minh cho các hợp tác xã
• Cung cấp dịch vụ chuyển đổi số cho cửa hàng truyền thống
• Sản xuất kit đào tạo IoT cho trường nghề
• Xây dựng hệ thống quản lý năng lượng thông minh cho hộ gia đình

Thay đổi tư duy nghề nghiệp
Đừng giới hạn bản thân trong khái niệm "kỹ sư IoT thuần túy". Kỹ năng đa ngành của bạn có thể ứng dụng trong:

• Lĩnh vực Fintech: Phát triển ví điện tử tích hợp sinh trắc học
• Y tế thông minh: Giải pháp theo dõi sức khỏe từ xa
• Logistics: Hệ thống quản lý kho thông minh
• Du lịch: Ứng dụng định vị và hướng dẫn thực tế ảo

Những sai lầm cần tránh

• Chỉ tập trung vào lập trình mà bỏ qua kiến thức phần cứng
• Không cập nhật xu hướng công nghệ mới (AIoT, Digital Twin)
• Ngại làm việc tại các tỉnh thành phía Nam nơi có nhiều khu công nghệ cao
• Không xây dựng mối quan hệ trong cộng đồng Maker Việt Nam

Nguồn lực hỗ trợ

• Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC): Cung cấp vốn và mentorship cho dự án IoT
• Câu lạc bộ Arduino Vietnam: Tổ chức workshop miễn phí hàng tháng
• Chương trình đào tạo lại của Bộ TT&TT: Cấp chứng chỉ IoT Practitioner
• Diễn đàn IoT Việt Nam: Nơi trao đổi kinh nghiệm và tìm đối tác

Kết luận:
Thất nghiệp sau khi tốt nghiệp không phải dấu chấm hết mà là cơ hội để đánh giá lại lộ trình nghề nghiệp. Bằng cách kết hợp kỹ năng sẵn có với việc học hỏi không ngừng, cử nhân IoT hoàn toàn có thể tìm được chỗ đứng trong thị trường lao động đầy biến động. Quan trọng nhất là cần xác định rõ thế mạnh cá nhân và dám bước ra khỏi vùng an toàn để đón đầu các xu hướng công nghệ mới.