Khi Nào Máy o Bitcoin Bắt u PhổBiến?Hành Trình Từam Mên Công Nghiệp Hóa

Sự ra đời và phát triển của Bitcoin không chỉ thay đổi cách con người nhìn nhận về tiền tệ mà còn tạo ra một ngành công nghiệp hoàn toàn mới: khai thác Bitcoin (Bitcoin mining). Trong đó, máy đào Bitcoin (Bitcoin mining rig) đóng vai trò then chốt. Vậy khi nào những cỗ máy này bắt đầu trở nên phổ biến? Câu chuyện không chỉ xoay quanh công nghệ mà còn liên quan đến kinh tế, môi trường và cả những đam mê của cộng đồng tiền mã hóa.

Giai đoạn đầu: CPU và GPU (2009–2012)

Bitcoin được Satoshi Nakamoto giới thiệu vào năm 2009. Trong những ngày đầu, việc khai thác Bitcoin cực kỳ đơn giản. Người dùng chỉ cần sử dụng CPU (bộ xử lý trung tâm) của máy tính cá nhân để giải các thuật toán. Lúc này, phần thưởng cho mỗi khối (block) là 50 Bitcoin, nhưng giá trị của chúng gần như bằng 0. Cộng đồng khai thác chủ yếu là các lập trình viên và người yêu công nghệ, xem đây như một thú vui hơn là hoạt động kinh doanh.

Đến năm 2010, khi giá Bitcoin bắt đầu được định giá (từ $0.08 lên $0.50), nhiều người nhận ra tiềm năng lợi nhuận. Họ chuyển sang sử dụng GPU (card đồ họa) vì hiệu suất tính toán cao hơn CPU gấp 50–100 lần. Đây là bước ngoặt đầu tiên, biến việc đào Bitcoin từ hoạt động cá nhân thành "cuộc đua công nghệ". Tuy nhiên, GPU vẫn tiêu thụ nhiều điện và chưa thực sự tối ưu.

Bước nhảy vọt với ASIC (2013–2016)

Năm 2013 đánh dấu sự xuất hiện của ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) – chip chuyên dụng cho khai thác Bitcoin. Khác với CPU/GPU, ASIC được thiết kế chỉ để giải thuật toán SHA-256 của Bitcoin, mang lại hiệu suất gấp hàng nghìn lần. Công ty tiên phong là Bitmain (Trung Quốc) với dòng máy Antminer S1. Giá máy ASIC khi đó khoảng $1,000–$2,000, nhưng lợi nhuận thu về có thể đạt 200–300% mỗi năm nhờ giá Bitcoin tăng từ $100 lên $1,000 vào cuối 2013.

Giai đoạn này, máy đào Bitcoin bắt đầu phổ biến toàn cầu. Các "trang trại đào" (mining farm) quy mô lớn xuất hiện ở Trung Quốc, Iceland và Mỹ nhờ giá điện rẻ. Tại Việt Nam, cộng đồng đào coin cũng hình thành, nhưng chủ yếu là cá nhân hoặc nhóm nhỏ do hạn chế về nguồn điện và chính sách pháp lý.

Giai đoạn bùng nổ và cạnh tranh khốc liệt (2017–2020)

Năm 2017, giá Bitcoin tăng vọt lên $20,000, kéo theo cơn sốt đầu tư vào máy đào. Các dòng ASIC mới như Antminer S9 trở thành "ông hoàng" với khả năng sinh lời ấn tượng. Nhiều công ty tại Việt Nam nhập khẩu ồ ạt máy đào từ Trung Quốc, lập các trang trại ở khu vực nông thôn để tận dụng điện giá thấp. Theo thống kê, số lượng máy đào tại Việt Nam năm 2018 tăng gấp 3 lần so với 2017.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Độ khó thuật toán Bitcoin tăng theo cấp số nhân, buộc thợ đào phải nâng cấp liên tục. Nhiều cá nhân không đủ vốn đã rời thị trường, nhường chỗ cho các tập đoàn tỷ đô. Đồng thời, vấn đề tiêu thụ điện trở thành điểm nóng. Năm 2019, một trang trại đào Bitcoin ở Đắk Lắk bị phát hiện tiêu thụ điện "chui" trị giá 7 tỷ đồng, khiến chính quyền siết chặt quản lý.

Xu hướng hiện tại và tương lai (2021–nay)

Sau đợt tăng giá lịch sử lên $69,000 vào năm 2021, ngành công nghiệp máy đào tiếp tục phát triển nhưng theo hướng chuyên nghiệp hóa. Các thiết bị ASIC thế hệ mới như Antminer S19 Pro đạt hiệu suất 110 TH/s (terahash mỗi giây), tiêu thụ điện giảm 30% so với đời cũ. Tại Việt Nam, dù thiếu khung pháp lý rõ ràng, nhiều doanh nghiệp vẫn âm thầm đầu tư vào các "mỏ đào" quy mô vừa, kết hợp năng lượng mặt trời để giảm chi phí.

Mặt khác, xu hướng di chuyển địa lý đang định hình lại ngành. Sau lệnh cấm khai thác tiền mã hóa ở Trung Quốc (2021), các trang trại dần chuyển sang Mỹ, Kazakhstan và Đông Nam Á. Việt Nam có tiềm năng trở thành điểm đến nhờ nguồn điện dồi dào, nhưng rào cản pháp lý và thiếu hạ tầng vẫn là thách thức.

Kết luận

Máy đào Bitcoin bắt đầu phổ biến từ năm 2013 với sự ra đời của ASIC, nhưng chỉ thực sự bùng nổ trong giai đoạn 2017–2020 nhờ giá Bitcoin tăng phi mã. Tại Việt Nam, dù còn nhiều hạn chế, cộng đồng khai thác vẫn không ngừng phát triển, phản ánh sự thích ứng nhanh nhạy với công nghệ toàn cầu. Trong tương lai, ngành này sẽ tiếp tục biến đổi, đòi hỏi sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế và trách nhiệm với môi trường.