Tài Liệu iện TửChưa c Lưu TrữTrên Blockchain TưPháp:Rủi Ro vàGiải Pháp

Trong kỷ nguyên số hóa toàn cầu, việc quản lý và xác thực tài liệu điện tử đã trở thành vấn đề cấp thiết, đặc biệt trong lĩnh vực pháp lý. Tuy nhiên, một thực trạng đáng lo ngại đang tồn tại: "tài liệu điện tử chưa được lưu trữ trên blockchain tư pháp". Điều này không chỉ làm gia tăng rủi ro về tính hợp pháp của thông tin mà còn đặt ra những thách thức lớn cho hệ thống pháp luật và doanh nghiệp. Bài viết phân tích sâu về nguyên nhân, hệ lụy và giải pháp cho vấn đề này.

Tầm quan trọng của blockchain tư pháp trong xác thực tài liệu

Blockchain, với đặc tính bất biến (immutability) và minh bạch, đã trở thành công cụ lý tưởng để lưu trữ dữ liệu pháp lý. Khi một tài liệu được lưu trên blockchain tư pháp, nó được gắn mã thời gian (timestamp) và mã hóa, đảm bảo tính toàn vẹn. Ví dụ, hợp đồng điện tử, bằng chứng giao dịch, hay thậm chí email quan trọng nếu không được lưu trữ theo cách này, có thể bị tranh chấp hoặc giả mạo mà không có căn cứ phản bác.

Rủi ro khi tài liệu điện tử "đứng ngoài" blockchain

• Thiếu tính pháp lý: Theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP về giao dịch điện tử, tài liệu điện tử chỉ có giá trị pháp lý khi đáp ứng các tiêu chuẩn về nguồn gốc và tính toàn vẹn. Việc không lưu trữ trên blockchain khiến việc chứng minh hai yếu tố này trở nên khó khăn.
• Gia tăng tranh chấp: Tại Việt Nam, nhiều vụ kiện liên quan đến hợp đồng mua bán trực tuyến đã thất bại do bên bị thiệt hại không thể chứng minh tính xác thực của tài liệu.
• Mất dữ liệu: Hệ thống lưu trữ truyền thống dễ bị tấn công mạng hoặc lỗi kỹ thuật. Năm 2022, một công ty logistics đã mất 15% hợp đồng vì sự cố máy chủ, và không có bản sao lưu trên blockchain.

Nguyên nhân của tình trạng "chậm trễ"

• Nhận thức hạn chế: Nhiều tổ chức vẫn chưa hiểu rõ giá trị của blockchain trong pháp lý, lầm tưởng rằng việc lưu trữ đám mây thông thường là đủ.
• Chi phí ban đầu: Triển khai blockchain đòi hỏi đầu tư về công nghệ và nhân lực. Một số doanh nghiệp vừa và nhỏ e ngại điều này.
• Hành lang pháp lý chưa hoàn thiện: Mặc dù Luật Giao dịch điện tử 2005 và Nghị định 85/2021/NĐ-CP đã đề cập đến chữ ký số, các quy định cụ thể về blockchain vẫn còn thiếu, khiến nhiều đơn vị do dự.

Giải pháp tiếp cận blockchain tư pháp

• Nâng cao nhận thức: Các cơ quan như Bộ Tư pháp và Bộ TT&TT cần tổ chức hội thảo đào tạo, ví dụ như chương trình "Blockchain cho Doanh nghiệp 2024".
• Hợp tác công tư: Chính phủ có thể hợp tác với các nền tảng blockchain uy tín (ví dụ: Viettel Chain) để cung cấp dịch vụ lưu trữ chi phí thấp.
• Hoàn thiện pháp lý: Cần sớm ban hành Thông tư hướng dẫn áp dụng blockchain trong lưu trữ tài liệu, bao gồm quy trình xác thực và giá trị chứng cứ.

Bài học từ quốc tế

Trung Quốc đã triển khai "Hệ thống Blockchain Tư pháp Quốc gia" từ 2021, giúp giảm 40% thời gian giải quyết tranh chấp. Tương tự, Estonia sử dụng blockchain để lưu trữ hồ sơ y tế và hợp đồng chính phủ từ năm 2012. Những mô hình này cho thấy tính khả thi cao nếu có kế hoạch bài bản.

Lộ trình cho doanh nghiệp Việt

• Bước 1: Đánh giá lại hệ thống lưu trữ hiện tại, xác định loại tài liệu cần ưu tiên (hợp đồng, biên bản, hóa đơn).
• Bước 2: Lựa chọn nhà cung cấp blockchain đáp ứng tiêu chuẩn ISO 27001 và được Bộ TT&TT chứng nhận.
• Bước 3: Phối hợp với phòng pháp chế để rà soát tính pháp lý của quy trình mới.

Kết luận

Việc tài liệu điện tử chưa được lưu trữ trên blockchain tư pháp không chỉ là lỗ hổng công nghệ mà còn là rủi ro pháp lý tiềm ẩn. Để bắt kịp xu thế toàn cầu và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, sự chủ động từ cả Nhà nước và doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Như chuyên gia Nguyễn Văn A từ Viện Công nghệ Pháp lý nhận định: "Blockchain không phải là phép màu, nhưng nó là chìa khóa để xây dựng niềm tin trong nền kinh tế số."